Wszelkie działania z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy mają na celu zapobieganie urazom i wypadkom przy pracy. Nie wszystkim zdarzeniom da się jednak zapobiec. Jak definiujemy wypadek przy pracy? Co robić, kiedy do wypadku dojdzie?

Definicja wypadku przy pracy

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1773, z późn. zm.):

za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Określone zdarzenie może być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy jedynie wówczas, gdy spełnia równocześnie wszystkie cztery warunki podane definicji.

Dodatkowo, na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

1. w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w definicji wypadku przy pracy (art. 3 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 cytowanej ustawy z dnia 30 października 2002 r.), chyba że wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
2. podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
3. przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Pod uwagę bierze się również urazy doznane w okresie ubezpieczenia społecznego podczas wykonywania określonych świadczeń na innej podstawie niż stosunek pracy, między innymi podczas: wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania wydanego do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania; wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi; odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Rodzaje wypadku przy pracy

• Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1773, z późn. zm.) - za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć poszkodowanego w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
• Za ciężki wypadek przy pracy uważa się taki, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
• Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Wypadek w drodze do i z miejsca pracy

Do wypadku może dojść również w czasie, kiedy pracownik przemieszcza się do miejsca zatrudnienia lub wraca z pracy do domu. Jeśli powyższa definicja wypadku została spełniona, a pracownik wracał do miejsca zamieszkania drogą najkrótszą i nieprzerwaną, zdarzenie prawdopodobnie będzie uznane za wypadek przy pracy. Wyjątek zachodzi, jeśli pracownik w trakcie tej drogi zrobił przerwę, ale była ona życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby (np. odbierał dziecko ze szkoły, czy też kupował lekarstwa w aptece). Wtedy również, jeśli dozna urazu, w toku postępowania powypadkowego, zdarzenie to może być uznane za wypadek przy pracy.

Postępowanie powypadkowe

Jeśli doszło do wypadku, pracodawcę niezwłocznie informuje o nim poszkodowany (jeśli jego stan zdrowia na to pozwala) lub świadkowie zdarzenia. Oczywiście najważniejszym obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie pomocy osobie poszkodowanej. Następnie należy zabezpieczyć miejsce wypadku. Wypadki ciężkie, śmiertelne i zbiorowe należy zgłosić do właściwego okręgowego inspektora pracy. Następnie pracodawca powołuje zespół powypadkowy, który ma za zadanie ustalić okoliczności i przyczyn wypadku. Kolejny krok to sporządzenie i zatwierdzenie protokołu powypadkowego - zespół ma na to 14 dni od otrzymania zgłoszenia o wydarzeniu. Następnie protokół powypadkowy doręcza się poszkodowanemu i właściwemu inspektorowi pracy. Pracodawca powinien prowadzić rejestr wypadków przy pracy i umieścić w nim adnotacje o zdarzeniu. Ostatnie dwa kroki to sporządzenie statystycznej karty wypadku GUS, określenie środków i wniosków profilaktycznych. Jeśli wypadek został uznany za wypadek przy pracy, osobie poszkodowanej przysługuje szereg świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych, między innymi jednorazowe odszkodowanie.

Wypadki przy pracy - zapobieganie

Każdy zakład pracy, jeśli chce utrzymać niską statystkę wypadkowości, nie powinien lekceważyć BHP. Zwiększanie świadomości pracowników i poczucia odpowiedzialności to klucz do bezpieczeństwa pracy. Warto zainwestować w szkolenia. Szkolenia BHP są obowiązkowe i wymagane przepisami, natomiast zalecamy ich rozszerzenie, na przykład o szkolenie z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej i szkolenie z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

Warto też omawiać zdarzenia potencjalnie wypadkowe i wypadki, do których doszło w zakładzie pracy na szkolenia czy podczas tzw. safety weeków, czyli tygodni bezpieczeństwa. Omówienie okoliczności wypadku może pomóc uniknąć takich zdarzeń w przyszłości.

Źródła:

https://www.pip.gov.pl/pl/bhp/wypadek-przy-pracy/wypadki-zwiazane-z-praca/6444,-wypadek-przy-pracy-przepisy-prawne-i-definicje.html

Art. 8 Ustawy z dnia 1 lipca 2009 roku w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

Art. 3 Rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego