Wypadek przy pracy a praca zdalna - kiedy i komu należy zgłosić zdarzenie?

Czas pandemii niesie ze sobą nowe wyzwania dla pracodawców oraz pracowników służby BHP. Niektóre kwestie nie były jak dotąd uregulowane w polskim prawie, ponieważ wcześniej nie było takiej potrzeby. Jedną z kwestii budzących sporo wątpliwości jest na przykład wypadek przy pracy zdalnej, w trakcie tzw. home office. 

Wypadek przy pracy - definicja

Podstawa prawna to Art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1773, z późn. zm.). Zgodnie z wspomnianym artykułem, za wypadek przy pracy uważa się zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną ,powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Określone zdarzenie może być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy jedynie wówczas, gdy spełnia równocześnie wszystkie cztery warunki podane w definicji.

Wątpliwości związane z definicją wypadku przy pracy

Jak należy poprawnie rozumieć stwierdzenie "zdarzenie nagłe"? Nagłość wydarzenia oznacza, że pracownik był eksponowany na czynnik, który wywołał wypadek, przez okres nie dłuższy niż jedna dniówka pracownicza. Co ważne, skutki oddziaływania czynnika niebezpiecznego na organizm pracownika mogą ujawnić swój efekt dopiero po czasie - na przykład po kilu dniach.

Jeśli chodzi o stwierdzenie, że przyczyna wypadku powinna być zewnętrzna - dla wyjaśnienia warto przytoczyć przykład. Pracownik, który zasłabł i doznał urazu głowy przez upadek, ponieważ od dawna czuł się źle i cierpiał na problemy z sercem, nie uległ wypadkowi przy pracy. Uległ mu natomiast pracownik, dla którego bezpośrednią przyczyną zasłabnięcia był fakt, że w zakładzie pracy z powodu problemu z wentylacją zrobiło się duszno. 

Covid-19 a praca zdalna

Tak zwana tarcza antykryzysowa, czyli ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, dała pracodawcom podstawę prawną do zlecania pracy zdalnej. Wcześniej kwestie pracy zdalnej nie były uregulowane w polskim prawie, wyjątek stanowiła jedynie telepraca. 

W związku z zagrożeniem Covid-19 polski rząd wprowadził rozwiązanie tymczasowe, którego wymagała sytuacja. Jak można interpretować tarczę w kontekście przepisów BHP?

Kluczowe są okoliczności zdarzenia

W przepisach nie ma jednoznacznego określenia co do miejsca wypadku, nie musi dojść do niego w zakładzie pracy. Powołując się na to, można więc uznać, że do wypadku przy pracy może dojść również w domu pracownika, który wykonuje pracę zdalną. Co ważne, czynność, która spowodowała wypadek, powinna być związana z wykonywaną przez pracownika pracą. Aby nazwać zdarzenie wypadkiem przy pracy, powinno być to zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną w trakcie wykonywania czynności służbowych, do którego doszło w godzinach pracy. 

Osoba, która ulegnie wypadkowi powinna ten fakt niezwłocznie zgłosić swojemu przełożonemu. 

Ewentualne trudności

W trakcie badania okoliczności i przyczyn wypadku, problematyczne może być określenie, czy do zdarzenia faktycznie doszło w trakcie wykonywania obowiązków służbowych. Tylko, jeśli udowodni się, że pracownik w chwili wypadku realizował obowiązki służbowe na zlecenie pracodawcy, zdarzenie będzie można zakwalifikować jako wypadek przy pracy.

Podsumowując, do wypadku przy pracy może dojść w trakcie wykonywania pracy zdalnej. Pracownik, który uległ wypadkowi, powinien ten fakt niezwłocznie zgłosić swojemu przełożonemu.