Uff - jak gorąco ! - czyli praca w trakcie uciążliwych upałów

Temperatura ma znaczny wpływ na samopoczucie i zdrowie. Gdy wysokość słupka rtęci nie mieści się w pułapie temperatur uznawanych za „komfortowe”, efektywność pracy spada, a w skrajnych przypadkach może szkodzić zdrowiu pracowników. Optymalna temperatura sprzyja wydajności oraz dobremu samopoczuciu.

Według obwieszczenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki społecznej (z dnia 28 sierpnia 2003r. Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy) pomieszczenia pracy powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególności norma ta kładzie nacisk na zapewnienie odpowiedniego oświetlenia, temperatury, zabezpieczenia przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi, nasłonecznieniem oraz wilgocią. Przepisy kodeksu pracy stanowią, że temperatura w pomieszczeniach biurowych, podczas wykonywania prac lekkich, nie powinna być niższa niż 18°C. Pozostali pracownicy zatrudnieni w takich pomieszczeniach pracy jak np. hale maszynowe, produkcyjne, muszą mieć zapewnioną temperaturę nie niższą niż 14°C. Co najważniejsze na czas upałów, ani kodeks pracy, ani wspomniane wyżej obwieszczenie, nie mówi nic o górnej dopuszczalnej granicy temperatury. Posłużyć można się jednak badaniami specjalistów Instytutu Medycyny Pracy z Łodzi, których wyniki na temat stosownej temperatury otoczenia stanowią:

20 – 22,8°C dla pracy lekkiej w pozycji siedzącej (zimą)
23,9 – 26,7°C dla pracy lekkiej w pozycji siedzącej (latem)
18,3°C dla pracy średnio ciężkiej
15,5°C dla pracy bardzo ciężkiej
źródło: www.pip.gov.pl/html/pl/wydawn/pdf/13_ul_cieplozimno.pdf

Pomieszczenie i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed niekontrolowaną emisją ciepła. Co za tym idzie, okna powinny być odpowiednio zabezpieczone przed promieniami słonecznymi. Zapewniona powinna być również wymiana powietrza. Urządzenia wentylacyjne oraz klimatyzacyjne powinny bieżąco kontrolowane pod kątem sprawności i czystości. Oczywiście zapewnienie wszystkich wspomnianych warunków leży w granicach obowiązków pracodawcy.

Podczas upałów należy odpowiednio nawadniać organizm. Jest to szczególnie ważne w trakcie wysiłku fizycznego, kiedy to spadek poziomu nawodnienia  jest znaczny. Co ważne, w trakcie upałów, pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom nieodpłatnie zimnych napojów w przypadkach gdy: temperatura pracy na przestrzeni otwartej przekracza 25°C , a na stanowiskach pracy 28°C . Płyny mają być zapewniane dla wszystkich i w dostatecznych ilościach zaspakajających indywidualne potrzeby.

Niejednokrotnie podczas letniej fali uciążliwych upałów, ciężko jest obniżyć poziom termicznego obciążenia, które dotyka pracowników. Warto wtedy skrócić czas pracy. Wynagrodzenie za czas przestoju spowodowanego warunkami atmosferycznymi przysługuje pracownikowi zatrudnionemu przy pracach uzależnionych od tych warunków. W razie powierzenia pracownikowi na czas takiego przestoju innej pracy, przysługuje mu wynagrodzenie przewidziane za wykonaną pracę.

Szczególnej ochronie przed uciążliwymi warunkami pracy podlegają kobiety oraz osoby niepełnoletnie. Co najważniejsze: wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w pomieszczeniach w którym temperatura powietrza przekracza 30 °C. Kobiet w ciąży oraz w okresie karmienia piersią nie wolno zatrudniać w mikroklimacie gorącym.

Praca w wysokich temperaturach, przy niezastosowaniu się do zaleceń przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, może prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Jednym z najniebezpieczniejszych oraz niestety najczęstszych skutków wynikających z nadmiernego przegrzania organizmu, jest udar cieplny, często zwany słonecznym. W zapobieganiu tej dolegliwości szczególnie ważna jest ochrona głowy oraz karku przed promieniowaniem ultrafioletowym. Objawami udaru są między innymi: osłabienie, gorączka, wymioty, oparzenia skóry czy utrata przytomności. Innym, równie niebezpiecznym stanem zdrowia, zdeterminowanym wysoką temperaturą przy jednoczesnym nieprzyjmowaniu odpowiedniej ilości płynów, jest odwodnienie organizmu. Jest to stan, w którym zawartość wody w organizmie spada poniżej wartości niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania organizmu, nie wspominając już o pracy wysiłkowej. Odwodnienie skutkuje osłabieniem oraz utratą świadomości, . W przypadku patologicznego przerostu stanu odwodnienia, dochodzi do uszkodzenia narządów wewnętrznych a ostatecznie do śmierci. Kolejnym, będącym bezpośrednim skutkiem permanentnego narażenia organizmu na działanie czynników zewnętrznych takich jak np. słońce, jest hipertermia. Jest to stan podwyższonej temperatury ciała, który wymaga schłodzenia, gdyż stwarza bezpośrednie zagrożenie życia. Ponadto, nie należy bagatelizować zaczerwienień naskórka, spowodowanych oparzeniami słonecznymi. Zlekceważenie nawet drobnych zarumień, w przypadku braku odpowiedniej ochrony skóry, może w krótkim czasie doprowadzić do poważnych poparzeń.