Roboty współpracujące – bezpieczeństwo pracy

Rozwój automatyki i robotyki doprowadził nas do momentu, w którym ludzie współpracują z robotami. Niesie to ze sobą nowe wyzwania w dziedzinie BHP.

Skąd rosnąca popularność robotów?

Roboty są używane przede wszystkim w warunkach, które są zbyt trudne lub niebezpieczne dla człowieka. Roboty mogą przetworzyć nieporównywalnie większą liczbę danych, niż ludzie, usprawniają więc wiele procesów produkcyjnych.

W większości krajów rozwiniętych i rozwijających się mamy do czynienia ze społeczeństwami starzejącymi się. Dostęp do edukacji jest nieograniczony,  młodzież najczęściej wybiera studia, brakuje za to chętnych do pracy fizycznej. Roboty mogą więc zapełnić niedobory na rynku pracy.

Jakie są korzyści dla BHP?

Rozwój automatyki sprawia, że roboty zastępują ludzi w pracy w warunkach niebezpiecznych. Są często wykorzystywane w sektorze obronności, w przemyśle jądrowym, w firmach produkcyjnych. Wykonują monotonną, powtarzalną pracę w niesprzyjających warunkach - w hałasie, pyle, wysokiej temperaturze. Dzięki temu pracownicy są mniej narażeni na działanie szkodliwych czynników, nie wykonują zadań, które mogą szkodzić ich zdrowiu.

Wyzwania stojące przed BHPowcami

Choć roboty w wielu dziedzinach sprawdzają się bardzo dobrze, nie są w stanie zastąpić ludzkiej pracy w stu procentach. Z tego powodu coraz częściej dochodzi do współpracy ludzi z robotami. Wcześniej, ze względów bezpieczeństwa, roboty pracowały w zamkniętych i odgrodzonych sektorach, dziś sytuacja uległa zmianie. W obecnych realiach może dochodzić do kolizji robot - człowiek. Roboty muszą więc być uwzględnione w ocenie ryzyka zawodowego.

Regulacje prawne - specyfikacja ISO/TS 15066

Jest to pierwsza na świecie specyfikacja, która mówi o bezpieczeństwie dotyczącym kooperacji ludzi oraz tzw. robotów współpracujących. Zawiera wytyczne dotyczące wdrażania wspólnych przestrzeni dla człowieka i robota.

Wyróżnia cztery typy aplikacji współpracujących (ang. collaborative operation)

1. Bezpieczeństwo oceniane – monitorowane zatrzymanie (ang. safety-rated monitored stop) – kiedy robot zauważy "intruza", czyli człowieka, zatrzyma się sam, bez konieczności wyłączania mocy. Człowiek i robot nie będą mogły poruszać się jednocześnie.

2. Prowadzenie ręczne (ang. hand-guiding) – robot będzie sterowany ręcznie przez operatora, człowiek i robot będą mogły poruszać się jednocześnie.

3. Monitorowanie prędkości i oddzielania (ang. speed and separation monitoring) - robot będzie dostosowywał prędkość w zależności od tego, jak daleko znajduje się "intruz".

4. Ograniczenie mocy i siły (ang. power and force limiting) – na podstawie analizy ryzyka określane są parametry (prędkość, moment i ruch obrotowy), robot będzie sterowany w taki sposób, by w razie kolizji nie zadać człowiekowi bólu ani go nie zranić.