Podręczny sprzęt gaśniczy - jaka jest jego rola i skład?

Podręczny sprzęt gaśniczy to nie tylko powszechnie znane gaśnice, ale również inne narzędzia, które są pomocne w przypadku gaszenia pożarów w ich pierwszej fazie, zanim zdążą się rozprzestrzenić. W sklepach z tego typu sprzętem możemy zakupić między innymi: hydronetkę, różnego rodzaju tłumice czy koce gaśnicze. Co warto wiedzieć na temat sprzętu gaśniczego?

Podręczny sprzęt gaśniczy - najważniejsze cechy

Podręczny sprzęt gaśniczy powinien być lekki i prosty w użyciu, tak, aby osoba dorosła wiedziała, jak się nim posłużyć bez specjalistycznego przeszkolenia. 

Jak działają gaśnice?

Wszystkie gaśnice składają się z 3 elementów : zbiornika ciśnieniowego, zaworu, środka gaśniczego. Gaśnice można podzielić na typy ze względu na to, jaki mają skład. Środkiem gaśniczym mogą być: proszek gaśniczy, dwutlenek węgla lub środek na bazie wody. 

Ze względu na zastosowany środek gaśniczy, podręczne gaśnice przenośne dzieli się na: proszkowe, śniegowe i wodne (płynowe, mgłowe). Gaśnice działają w ten sposób, że zgromadzony wewnątrz nich środek gaśniczy jest uwalniany na zewnątrz. Wtedy należy go skierować na źródło ognia. 

Odpowiedni dobór środka gaśniczego

Co ważne, gaśnice mogą pomóc w zastopowaniu pożarów tylko wtedy, kiedy są używane poprawnie i zgodnie z przeznaczeniem. Zawsze przed użyciem sprzętu gaśniczego należy sprawdzić jego oznaczenie. Aby dopasować podręczny sprzęt gaśniczy do gaszonego obiektu, musimy najpierw wiedzieć, z jaką grupą pożarów mamy do czynienia. 

Wyróżnia się następujące grupy:

1. Grupa pożarów A: materiały stałe, zwykle pochodzenia organicznego (np. papier, drewno, węgiel, słoma, tkaniny, tworzywa sztuczne).
2. Grupa pożarów B: ciecze palne i substancje stałe topiące się pod wpływem wysokiej temperatury (np. benzyna, alkohol, oleje, tłuszcze, lakiery, smoła, parafina).
3. Grupa pożarów C: gazy palne (np. acetylen, metan, etan, wodór).
4. Grupa pożarów D: metale palne (sód, potas, magnez, uran).
5. Grupa pożarów F: tłuszcze i oleje kuchenne.

Jakie gaśnice możemy zakupić?

Ze względu na zawartość środka gaśniczego, czyli skład gaśnic, możemy wyróżnić:

• Gaśnice proszkowe - to najbardziej popularne gaśnice, z mało toksycznym środkiem gaśniczym, tworzą warstwę izolacyjną wokół płonącego materiału. Nadają się do gaszenia pożarów "na sucho" z grup takich jak: A, B, C lub B, C (w zależności od tego, z jakich materiałów jest proszek), D oraz pożarów urządzeń elektrycznych pod napięciem do 1 kV. Co ważne, absolutnie nie są odpowiednie do gaszenia pożarów olejów, tłuszczów, ruchomych części maszyn czy komputerów i sprzętu elektronicznego.
• Gaśnice śniegowe - ich wnętrza są wypełnione ciekłym dwutlenkiem węgla. Po otwarciu zaworu wydostaje się on na zewnątrz i rozpręża, a jego temperatura dochodzi do -80°C i osadza się w postaci lodu. Po użyciu tego sprzętu gaśniczego nie ma śladów, co, jeśli wziąć pod uwagę gaśnice proszkowe i to, jakie pozostawiają po sobie zanieczyszczenie, jest dużą zaletą. Wadą gaśnic śniegowych jest jednak mała skuteczność. Gaśnicą śniegową można gasić pożary z grup B i C, a także pożary urządzeń i instalacji pod napięciem do 1 kV (pod warunkiem zachowania odległości co najmniej 1 m od gaszonego sprzętu). Ten podręczny sprzęt gaśniczy nie nadaje się do gaszenia: ludzi, siarki, węgla, metali lekkich, silnie rozgrzanych elementów konstrukcji i urządzeń.
• Gaśnice wodno-pianowe (płynowe) - w nich środkiem gaśniczym jest piana powstająca z koncentratu środka pianotwórczego i wody. Ten sprzęt gaśniczy jest bardziej ekologiczny, niż gaśnice proszkowe, a sprzątanie pomieszczeń po jego użyciu jest zdecydowanie łatwiejsze. Gaśnice wodno-pianowe nadają się do gaszenia pożarów z grupy A, B i F. Nie należy ich używać do płonących materiałów reagujących z wodą (np. sód, wapno), pożarów materiałów palących się w postaci żaru w wysokich temperaturach, płonących instalacji i urządzeń elektrycznych. Co prawda, nowoczesnych gaśnic pianowych można użyć do gaszenia pożarów urządzeń elektryczne pod napięciem do 1 kV (przy zachowaniu odległości przynajmniej 1 m od gaszonego przedmiotu), ale należy się wcześniej upewnić, jakiego dokładnie typu gaśnicą dysponujemy. 
• Gaśnice mgłowe: to nowoczesny sprzęt gaśniczy, w którym środkiem jest woda zdemineralizowana. Technologia, dzięki której powstaje mgła wodna, pozwala na zminimalizowanie szkód powstałych w wyniku gaszenia pożaru, nie pozostawia również śladów użytkowania. Gaśnice mgłowe nadają się do gaszenia płonącej na ludziach odzieży oraz pożarów urządzeń będących pod napięciem, olejów i tłuszczów jadalnych, dokumentów i urządzeń.

Z jakich innych materiałów możemy korzystać w trakcie gaszenia pożarów?

W poczet sprzętu gaśniczego możemy zaliczyć również koce gaśnicze. Są wykonane z włókna szklanego i służą do mechanicznego odcinania dopływu powietrza do płonących materiałów. Kolejny sprzęt gaśniczy to hydronetka, czyli podręczny, przenośny zbiornik z wodą, w którym ręczną pompką pompuje się strumień wody. Zbiornik ma pojemność ok. 15 litrów. Jedna osoba może gasić, a druga uzupełniać w pojemniku wodę. 

Kto powinien zaopatrzyć się w sprzęt gaśniczy?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dn. 7 czerwca 2010 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010r., nr 109 poz. 719 z późn.zm.) w gaśnice powinny być wyposażone wszystkie budynki użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjne, magazynowe oraz zawierające pomieszczenia zagrożone wybuchem. 

Co więcej, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, paragraf 11 ust. 1 pkt 14) każdy samochód osobowy wyposaża się
w gaśnicę umieszczoną w miejscu łatwo dostępnym w razie potrzeby jej użycia, przepisu nie stosuje się do motocykli. Masa środka gaśniczego w samochodzie osobowym powinna wynosić co najmniej 1 kg.

W podręczne środki gaśnicze warto również zaopatrzyć własne gospodarstwo domowe – tak na wszelki wypadek. 

Podsumowując, przed zaopatrzeniem się w podręczny sprzęt do gaszenia pożarów, warto wcześniej dokładnie przeanalizować, z jakimi grupami pożarów możemy mieć do czynienia w naszym zakładzie pracy. Pod tym kątem dobiera się odpowiedni sprzęt. Dobrze, aby pracownicy zostali odpowiednio przeszkoleni w zakresie ochrony przeciwpożarowej - przydatną wiedzę mogą zdobyć na szkoleniach BHP i PPOŻ.