Niewykorzystany urlop - czy przepada?

Wielu pracowników dopiero pod koniec roku orientuje się, że ma jeszcze kilka albo kilkanaście dni niewykorzystanego urlopu. Niektórzy martwią się, że jeśli nie uda im się go wykorzystać, wolne dni po prostu przepadną. Czy rzeczywiście takie obawy są uzasadnione? Poniżej prezentujemy najważniejsze reguły związane z niewykorzystanym urlopem. Serdecznie zapraszamy do lektury!

Do kiedy należy wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy?

W zależności od stażu pracy (do którego - o czym warto pamiętać - wlicza się na ostatnio ukończona szkoła) dla pracownika dostępnych jest dwadzieścia lub dwadzieścia sześć dni urlopu. Nie wszystkim udaje się skorzystać z wszystkich, do czego może się przyczynić natłok obowiązków lub nagłe zmiany planów wypoczynkowych. Czy w takiej sytuacji możemy już pożegnać się z urlopem? Absolutnie nie! Zgodnie z przepisami niewykorzystany urlop należy “wybrać” do 30 września roku następnego. Wystarczy jednak jeśli na ten dzień przypada pierwszy dzień wypoczynku.

Czy pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop bez jego zgody?

Tak, ale tylko w skrajnych przypadkach, to znaczy wtedy, gdy wnioskował do pracownika o skorzystanie z dni wolnych, ale spotkał się z odmową. Przed wysłaniem podwładnego na urlop, którego ten nie chce odebrać, koniecznie trzeba się zabezpieczyć poprzez zebranie dowodów wskazujących na to, że pracownik ignorował w tej kwestii przełożonego (taką interpretację przepisów przyjął w utrwalonym orzecznictwie Sąd Najwyższy). Ponieważ urlop jest niezbywalnym prawem, gdy kontrola wykaże, że ktoś z niego nie skorzystał, firmę może spotkać kara. Grzywna może wynieść od tysiąca do nawet trzydziestu tysięcy złotych.

Co stanie się, gdy urlop nie zostanie wykorzystany do 30 września roku następnego?

O ile nie następuje zakończenie stosunku pracy, nie ma mowy o ekwiwalencie za niewykorzystany urlop. Gdy pracownik jest na okresie wypowiedzenia, skorzystanie z zaległego urlopu nie leży już w jego gestii. O tym, czy zapłacić pieniądze, czy wysłać podwładnego na wypoczynek decyduje pracodawca (wynika to z artykułu 167¹ Kodeksu pracy). To firma wybiera również termin urlopu.

W jakich sytuacjach zastosowanie kary za nieudzielenie urlopu jest niemożliwe?

Pracodawca nie może zostać ukarany za nieudzielenie urlopu do 30 września następnego roku tylko wtedy, gdy pracownik jest chory lub przebywa na urlopie macierzyńskim. Takie okoliczności uznaje się za przyczyny od niego niezależne, a stosowanie w wypadku ich wystąpienia grzywny byłoby niesprawiedliwe.

W praktyce, pracownicy często świadomie nie wykorzystują urlopu wypoczynkowego w celu „skumulowania” tego urlopu wypoczynkowego na następny rok kalendarzowy i wykorzystania w okresie wakacyjnym.

Mimo ciążącego na pracodawcy obowiązku udzielenia pracowników zaległego urlopu wypoczynkowego do 30 września, wielu pracodawców nie wywiązuje się ze swojego obowiązku względem pracownika.