Pożary to jedno z największych zagrożeń, zarówno w gospodarstwach domowych, jak i w środowisku pracy. Niosą ze sobą śmiertelne niebezpieczeństwo. Zagrożone, oprócz życia i zdrowia, są również przedmioty i miejsca. Każdy pożar to bowiem straty materialne. Warto zatem znać najczęstsze przyczyny powstawania pożarów, by prawidłowo unikać zagrożeń lub skutecznie redukować już istniejące. Odpowiednie zabezpieczenie obiektu (w przypadku zakładu pracy), a także właściwe zachowanie pracowników, to klucz do zachowania bezpieczeństwa. Skupmy się zatem na tym, jak rozpoznawać i usuwać przyczyny powstawania pożarów.

Najczęstsze przyczyny powstawania pożarów - środowisko pracy i gospodarstwa domowe

Rozróżnienie przyczyn pożarów na środowisko pracy i gospodarstwo domowe nie zawsze jest konieczne. Podejmujemy je głównie ze względu na idące za pożarem ryzyko, które w przypadku zakładu pracy może być wyższe. Mowa bowiem o miejscach, w których w tym samym czasie przebywa więcej ludzi. Pożar może się wówczas okazać niebezpieczeństwem w ramach odpowiedzialności zbiorowej za błąd tylko jednego człowieka. Jednak w gospodarstwie domowym, zwłaszcza przy nieruchomościach wielorodzinnych, może to wyglądać podobnie, a przyczyny pożarów w obu tych środowiskach, czasem się pokrywają. Dlatego przestrzeganie pewnych zasad, nawet jeśli nie są one określone regulaminem pracy, przydaje się również poza zakładem pracy.

Co należy do najczęstszych przyczyn powstawania pożarów i jak je wykluczać lub minimalizować?

Wadliwe instalacje elektryczne

Kwestia instalacji elektrycznych to bardzo częsta przyczyna pożarów. Choć pozornie nie jest to związane z działaniem konkretnego człowieka, to realnie mamy ogromny wpływ na to, czy instalacja elektryczna jest bezpieczna. Przeciążenie instalacji elektrycznej, stare kable, uszkodzone gniazdka - to wszystko buduje ryzyko pożaru w danym miejscu. Jak sobie z tym radzić i eliminować to ryzyko? Cóż, przede wszystkim wziąć za pewnik, że nic nie jest wieczne i każda instalacja wymaga okresowych przeglądów i wymiany zużytych elementów. Istnieją też pewne mechanizmy i urządzenia zabezpieczające, które ułatwią bieżącą kontrolę instalacji elektrycznych, m.in. wyłączniki różnicowoprądowe. Jeśli takie urządzenie wykryje, że prąd, który wpływa nie jest równy temu, który wypływa, wyłączy dany obwód elektryczny. To znacznie ogranicza ryzyko powstawania pożaru. Warto też pamiętać, że nawet bardzo dobrze wykonana instalacja elektryczna wymaga częstego sprawdzania i kontroli.

Nieprawidłowe magazynowanie substancji niebezpiecznych

Ten czynnik pożarowy najczęściej występuje w konkretnych miejscach pracy, głównie tam, gdzie składuje się różnego rodzaju substancje niebezpieczne i łatwopalne. Wymaga to konkretnej wiedzy i przestrzegania zasad. Wystarczy, że obok siebie składowane są dwie pozornie bezpieczne substancje, które mogą wchodzić ze sobą w reakcje chemiczne, a te już do bezpiecznych nie należą. Dlatego też sporządzanie odpowiednich instrukcji, szkolenie pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej i konsekwentne przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, to podstawa, by uniknąć takiego pożaru. Znaczenie ma nie tylko przechowywanie materiałów palnych w odpowiednich miejscach, ale również właściwa konserwacja pojemników, w których są przechowywane. Niezwykle istotna jest szczelność i unikanie kontaktu z innymi substancjami i ogniem.

Niewłaściwe... sprzątanie

Choć pozornie brzmi to niedorzecznie, to również niewłaściwe sprzątanie może się przyczynić do powstania pożaru. Jeśli do zmywania różnego rodzaju nieczystości używane są środki łatwopalne, np. rozpuszczalnik, a odpady po takim sprzątaniu składowane w miejscu, w którym może pojawić się choćby iskra, to przepis na niebezpieczeństwo gotowy. Dlatego należy używać wyłącznie takich środków, które nie niosą ze sobą ryzyka lub surowo przestrzegać zasady, w myśl której odpady po sprzątaniu są zabezpieczone we właściwy sposób. W zakładach pracy do mycia poszczególnych powierzchni używa się najczęściej dedykowanych środków. W takiej sytuacji to ryzyko maleje.

Eksploatacja prowizorycznych urządzeń elektrycznych

Domorosłych elektryków i majsterkowiczów nie brakuje. Jednak samo niewłaściwe użytkowanie urządzeń elektrycznych stwarza ryzyko pożaru, a korzystanie z urządzeń, które zostały przygotowane w prowizoryczny sposób jeszcze to ryzyko zwiększa. W przypadku roboczo stworzonego urządzenia nie możemy mieć pewności, czy spełnia wszelkie normy bezpieczeństwa. Istnieją wątpliwości co do jakości użytych podczas "budowy" materiałów, a także sposobów ich połączenia i wykorzystania. To wprost stwarza ryzyko pożaru, ponieważ nie mamy pełnej kontroli nad takimi urządzeniami. Aby to ryzyko minimalizować należy ograniczać lub eliminować sytuacje korzystania z tego rodzaju sprzętów.

Pozostawianie bez dozoru przenośnych urządzeń grzejnych

Wliczyć w to możemy wszelkiego rodzaju grzałki, grzejniki, a także żelazka. Ze wszystkich tego typu urządzeń możemy korzystać zarówno w domu, jak i w pracy, zależnie oczywiście od jej specyfiki. Zawsze należy mieć oku na takie sprzęty. Nie należy także zostawiać bez dozoru pracujących urządzeń technologicznych, m.in. na stanowiskach pracy. W takich przypadkach trzeba również przestrzegać określonego reżimu technologicznego, np. utrzymywać odpowiednią temperaturę i ciśnienie danej maszyny. Jeśli wymaga uzupełniania w płyny, należy to robić zgodnie z obowiązującymi instrukcjami. Tak, jak przy posługiwaniu się substancjami łatwopalnymi, tak również przy maszynach i elementach technologicznych, należy dochować wszelkiej staranności.

Nieostrożność przy prowadzeniu prac pożarowo niebezpiecznych

Przy prowadzeniu prac pożarowo niebezpiecznych należy zachować szczególną ostrożność, to oczywiste. Wykonując takie zadania, jak m.in. spawanie, musimy zabezpieczyć nie tylko swoje ciało, ale również całe otoczenie. Część wypadków ze skutkiem pożarowych to po prostu nieuważność, czasem również poddanie się rutynie i zlekceważenie ważnych kwestii bezpieczeństwa. Odpowiednie zabezpieczenie stanowiska pracy i posługiwanie się obowiązującymi instrukcjami na stanowiskach pożarowo niebezpiecznych, to ważny krok w kierunku bezpieczeństwa.

Błędy w zwalczaniu pożarów

To osobna kwestia, bo dotycząca sytuacji, w której pożar już się pojawił. Wówczas ryzykiem jest nieodpowiednie przeszkolenie pracowników, którzy w niewłaściwy sposób będą próbowali walczyć z pożarem. Podstawowe błędy mogą sprawić, że pożaru nie tylko nie uda się ugasić, ale wręcz zostanie od rozprzestrzeniony w mało świadomy sposób. Dlatego tak ważne są szkolenia, edukacja i informowanie o bieżących wymaganiach w tym zakresie.

Pogoda w połączeniu z ignorancją

Niestety, wciąż wielokrotnie jesteśmy świadkami pożarów, które sprowadzają na siebie sami ludzie, np. poprzez wypalanie traw. Czasem problem stanowi również pogoda, np. długotrwałe susze i pojawiające się po nich wyładowania atmosferyczne. Tego rodzaju pożary mogą nawiedzić zarówno gospodarstwa domowe, jak i zakłady pracy. Najczęściej niestety mają tak niszczycielską siłę, że nawet stosowanie wszelkich dobrych praktyk w zakresie ochrony przeciwpożarowej, może nie rozwiązać problemu. Każdorazowo w takich przypadkach bezzwłocznie należy zawiadomić służby, przede wszystkim straż pożarną.

Działania profesjonalistów

Oczywiście w pozostałych przypadkach pomoc strażaków również może być niezbędna, zwłaszcza jeśli dojdzie do pożaru substancji chemicznych. Należy pamiętać o tym, że nie tylko ogień jest tu wrogiem i żywiołem o niszczycielskiej mocy, ale także to, co się z nim wiąże: dym i toksyczne wyziewy. Jeśli zatem dochodzi do takiej sytuacji, powiadomienie straży jest bezwzględną koniecznością. Szkolenia i ćwiczenie odpowiednich zachowań w czasie wybuchu pożaru, ma na celu przede wszystkim zminimalizowanie ryzyka rozprzestrzeniania się ognia w wyniku nieprawidłowych działań ludzi. Pomocne jest to również w zakresie zabezpieczenia osób narażonych na pożar. Dlatego schematy postępowania w przypadku pożaru są niezwykle istotne, zarówno w zakładach pracy, jak i gospodarstwach domowych.

Zapraszamy do skorzystania z naszego szkolenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej!