Kim jest społeczny inspektor pracy?

Społeczna inspekcja pracy została powołana przez ustawodawcę w celu poprawienia poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz po to, aby wpłynąć na przestrzeganie przepisów prawa pracy w danym zakładzie pracy. Czy w każdym miejscu pracy należy wybrać społecznego inspektora pracy? W naszym artykule dowiesz się, kim jest społeczny inspektor pracy, kto może nim zostać i jakie są jego obowiązki.

Czym jest społeczna inspekcja pracy?

Jak sama nazwa wskazuje, społeczna inspekcja pracy jest wybierana przez pracowników danego zakładu pracy. Zasadność tego rodzaju służby społecznej wynika z chęci dbania o przestrzeganie przepisów związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy zarówno przez pracownika, jak i przez pracodawcę.

Ustawodawca nie przewiduje limitu liczby społecznych inspektorów pracy. Warto podkreślić, że społecznych inspektorów pracy powołują i odwołują pracownicy zakładu pracy. Otrzymują oni mandat na okres 4 lat. Grupowych społecznych inspektorów pracy można wybrać podczas ogólnego zebrania pracowników danego wydziału. Rzadziej zdarza się również , że jest wyznaczona osoba niebędąca członkiem związku zawodowego.

Należy dodać również, że odwołanie społecznego inspektora pracy może odbyć się na wniosek zakładowych organizacji związkowych lub też przynajmniej 1/5 pracowników zakładu pracy.

Społeczny inspektor nie powinien pełnić stanowiska kierowniczego. Dodatkowo, powinien posiadać wiedzę w zakresie zagadnień, które wchodzą w obszar działania społecznej inspekcji pracy, co najmniej pięcioletni staż pracy w branży, do której zakład należy i co najmniej dwuletni staż pracy w danym zakładzie. Jeśli nie sprawdza się w swojej funkcji, inspektora odwołują pracownicy zakładu pracy.

Skład społecznej inspekcji pracy

Spójrzmy teraz na to, kto wchodzi w skład społecznej inspekcji pracy:

• zakładowy społeczny inspektor pracy – jego działania i odpowiedzialność odnosi się do całego zakładu pracy;
• oddziałowi społeczni inspektorzy pracy – działają w poszczególnych oddziałach (wydziałach).
• grupowi społeczni inspektorzy pracy – reprezentują komórki organizacyjne oddziałów (wydziałów).

Najważniejsze jest to, aby dopasować strukturę społecznej inspekcji pracy do potrzeb i struktury danego zakładu pracy. Dzięki temu realnie wpłynie to na poziom bezpieczeństwa i higieny pracy w danym zakładzie pracy.

Uprawnienia i zadania społecznego inspektora pracy

Społeczni inspektorzy pracy posiadają szereg uprawnień, które umożliwiają im skuteczne działanie na rzecz poprawy warunków pracy oraz przestrzegania przepisów prawa pracy. Oto lista tych najważniejszych:

• kontrola stanu budynku, urządzeń technicznych i sanitarnych, maszyn oraz procesów technologicznych;
• monitorowanie tego, w jaki sposób przestrzegane są przepisy prawa pracy w zakładzie pracy, np. sprawdzanie tego, czy respektowany jest regulamin pracy w stosunku do młodocianych, osób z niepełnosprawnościami itd.;
• branie udziału w kontrolach związanych z ochroną środowiska naturalnego w zakładzie pracy;
• uczestnictwo w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków, ale też poszukiwanie przyczyn zachorowań na choroby zawodowe wywołane przez warunki panujące w środowisku pracy;
• branie udziału w społecznej kontroli warunków pracy;
• opiniowanie projektów dotyczących planów poprawy warunków związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy;
• podejmowanie działań na rzecz aktywnego udziału pracowników w kształtowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

Poza tym społeczna inspekcja pracy wykonuje też szereg innych zadań, które szczegółowo zostały zawarte w ustawie i przepisach specjalnych związanych z BHP w miejscu pracy.

Dzięki tym uprawnieniom społeczni inspektorzy pracy mogą skutecznie przyczyniać się do poprawy warunków pracy oraz zapewnienia bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy.

Warto dodać, że przeważnie społeczny inspektor pracy wykonuje swoje obowiązki poza godzinami pracy.

Kto może zostać społecznym inspektorem pracy?

Zastanawiasz się, kto może zostać społecznym inspektorem pracy? Konieczne jest spełnieni kilku kluczowych kryteriów, oto one:

• pracownik musi być członkiem związku zawodowego, działającego w danym zakładzie pracy (w tej kwestii istnieją wyjątki, ale muszą zdecydować o tym zakładowe organizacje związkowe);
• osoba zatrudniona nie może zajmować stanowiska kierowniczego w zakładzie pracy;
• wymagana jest wiedza na temat zagadnień związanych z zakresem uprawnień społecznej inspekcji pracy;
• zakładowy społeczny inspektor pracy powinien posiadać minimum pięcioletni staż pracy w branży oraz co najmniej dwuletni staż pracy w danym zakładzie;
• w przypadku ubiegania się o funkcję oddziałowego lub grupowego społecznego inspektora pracy niezbędne jest dwuletnie doświadczenie w branży i minimum roczny staż w danym zakładzie pracy.

Dzięki spełnieniu wszystkich wspomnianych kryteriów możliwe staje się wybranie odpowiednich społecznych inspektorów pracy. Tacy specjaliści są w stanie skutecznie reprezentować interesy pracowników oraz wspierać poprawę warunków pracy w zakładzie.

Inspektor pracy a zwolnienie z miejsca pracy

Społeczny inspektor pracy jest objęty szczególną ochroną prawną. Dlatego też jeszcze na koniec zwróćmy uwagę na kilka kwestii związanych z potencjalnym zwolnieniem z pracy społecznego inspektora pracy.

1. Ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę – najważniejszą informacją jest to, że pracodawca nie może wypowiedzieć oraz rozwiązać umowy o pracę z pracownikiem, który pełni funkcję społecznego inspektora pracy w trakcie trwania jego mandatu. Poza tym taki pracownik otrzymuje również roczny okres ochrony już po tym, jak jego mandat wygaśnie. Należy podkreślić, że istnieją pewne wyjątki. Jednym z nich jest występowanie istotnych przyczyn, które uzasadniają rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Kluczowe jest jednak to, aby przed rozwiązaniem umowy z pracownikiem uzyskać zgodę od zakładowej organizacji związkowej.
2. Ochrona warunków pracy i płacy – podobnie jak w przypadku umowy o pracę, społeczny inspektor pracy jest chroniony przed niekorzystnymi zmianami warunków pracy i płacy. Zakład pracy nie może wprowadzać zmian, które pogarszają te warunki w stosunku do społecznego inspektora pracy bez jego zgody oraz bez konsultacji z odpowiednim organem związkowym.

Społeczny inspektor – wynagrodzenie

Społeczni inspektorzy pracy powinni wykonywać swoje poza godzinami pracy. Jeśli, w przypadku takiej konieczności, będą pełnić swoje zadania w godzinach pracy, społeczni inspektorzy pracy zachowują prawo do wynagrodzenia.

• W przypadku znacznego obciążenia zadaniami kierownik zakładu pracy na wniosek zakładowych organizacji związkowych może ustalić miesięczne wynagrodzenie zryczałtowane do wysokości nieprzekraczającej wynagrodzenia za 30 godzin pracy osoby pełniącej funkcję społecznego inspektora pracy. Zaś w wypadkach szczególnie uzasadnionych wynagrodzenie społecznego inspektora pracy może zostać podwyższone do wysokości nieprzekraczającej wynagrodzenia za 60 godzin pracy.
• W zakładach pracy, w których występuje szczególne zagrożenie zdrowia i życia pracowników, a warunki pracy wymagają stałego społecznego nadzoru, może on zostać zwolniony na czas pełnienia funkcji zakładowego społecznego inspektora pracy z obowiązku wykonywania pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Podsumowując, społeczny inspektor pracy pełni funkcję w interesie swoich współpracowników. Dba o zapewnienie właściwych warunków bezpieczeństwa, weryfikuje przestrzeganie przez pracowników przepisów bhp i prawa pracy, tak, aby w zakładzie dochodziło do jak najmniejszej liczby wypadków i zachorowań na choroby zawodowe. Współpracuje ściśle z kierownikami, komisją bhp, dba również o ochronę uprawnień pracowniczych określonych w przepisach prawa pracy.

Zadbaj o przestrzeganie bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie i zachęć pracowników do objęcia funkcji społecznego inspektora pracy. Pracownik danego zakładu pracy może dzięki temu realnie wpłynąć na przestrzeganie przepisów związanych z BHP.

Zobacz również:

• Jak zostać inspektorem BHP?
• Co powinna zawierać instrukcja bezpieczeństwa pożarowego?
• Służba BHP w zakładzie pracy – wyjaśniamy, czym jest!
• Kim jest pracownik młodociany? Wszystko co musisz wiedzieć
• Ochrona przeciwpożarowa: ewakuacja z budynku

Źródła:

Ustawa o społecznej inspekcji pracy

https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-spoleczna-inspekcja-pracy-jako-organ-kontroli-nad-pracodawca