Poradnik: Kiedy przysługuje prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy?

Powstrzymać się od wykonywania pracy można w sytuacji gdy:

-warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy
-warunki pracy stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika
-wykonywana praca stwarza zagrożenie dla osób trzecich
/na podstawie art. 210 Kodeksu Pracy/

Przepisy kodeksu pracy nie ujęły jednak ,,bezpośredniego zagrożenia" w formalną definicję. Zdefiniowano jednak stan zagrożenia, który oznacza stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.

Co istotne, o powstrzymaniu się od wykonywania pracy, należy niezwłocznie zawiadomić przełożonego. Nieuzasadniona praktyka przepisów zaprezentowanych w art. 210 kodeksu pracy, może zaowocować zastosowaniem wobec pracownika kar porządkowych.

Warto podkreślić, iż prawo to nie przysługuje osobom, które zawodowo zajmują się ochroną ludzkiego życia lub mienia. Co prawda ponoszone ryzyko nie może przekraczać dopuszczalnej miary. Postanowienie to nie dotyczy również osób, których charakter pracy określany jest mianem „niebezpiecznej”, ponieważ osoby podejmując ją, godzą się jednocześnie na związane z nią naturalne ryzyko.

Ponadto, pracownik którego praca wymaga wyjątkowej sprawności psychofizycznej, może po uprzednim zgłoszeniu tego faktu przełożonemu, powstrzymać się od wykonywania pracy. Wykaz prac o tym charakterze szczegółowo reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996r. (DzU nr 62, poz 287). Akt prezentuje szeroki katalog prac wymagających wyżej wspomnianej szczególnej sprawności. Regulacja nadmienia o tak popularnych pracach jak m.in.: obsługa żurawi, maszyn budowlanych i drogowych, prowadzenie autobusów, tramwajów, trolejbusów czy wykonywanie prac nawigacyjnych. Jednakże wyczerpujący charakter tej regulacji wyraża się poprzez wymienienie zawodów niezwykle niszowych, takich jak np: kaskaderzy filmowi czy treserzy dzikich zwierząt. Przywilej powstrzymania się od wykonywania pracy w tej sytuacji, również nie dotyczy osób zawodowo zajmujących się ratowaniem ludzkiego życia lub mienia.

Nie należy zapominać również o tym, że pracownik nie może ponosić żadnych negatywnych konsekwencji (np. finansowych), z tytułu powstrzymania się od wykonywania pracy w sytuacjach, gdy warunki pracy nie odpowiadają normom bhp lub zagrażają zdrowiu czy życiu. W tych przypadkach, pracownik zachowuje pełne prawo do pobierania należnego świadczenia. Gwarancji tej nie mają pracownicy, którzy powstrzymują się od wykonywania pracy z powodu niedyspozycyjności psychofizycznej. Do obliczenia wysokości należnego świadczenia, należy stosować się do przepisów rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej, z dnia 29 maja 1996 r. (w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie nie wykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289 z późn. zm.)).