Czym są środki ochrony indywidualnej i kiedy się ich używa?

Nadrzędnym celem każdego szkolenia bhp jest wzrost bezpieczeństwa wśród pracowników wszelkich branż. Znajomość przepisów to jednak nie wszystko — równie ważne jest wykonywanie pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp. Jednym z podstawowych obowiązków pracownika podczas pracy jest m.in. stosowanie środków ochrony indywidualnej, które zostały określone przez pracodawcę poprzez ocenę ryzyka zawodowego. Czym są środki ochrony indywidualnej? To  każdy sprzęt przeznaczony do używania lub noszenia przez pracownika czy inne wyposażenie dodatkowe mające na celu jego ochronę przed zagrożeniami. Co wchodzi
w ich skład i kiedy należy ich używać? Na to pytanie odpowiemy w poniższym artykule.

Środki ochrony indywidualnej — definicja

Zgodnie z zapisami dyrektywy 89/656/EWG pojęcie indywidualne wyposażenie ochronne oznacza każdy sprzęt przeznaczony do używania lub noszenia przez pracownika w celu jego ochrony przed zagrożeniami, zarówno przed czynnikami niebezpiecznymi jak i szkodliwymi, jak również wszelkie wyposażenie dodatkowe użyte w tym celu. Środki ochrony indywidualnej zapewniają podstawowe bezpieczeństwo w miejscu pracy – zwłaszcza w zakładach produkcyjnych, na halach oraz budowach.

Co należy do środków ochrony indywidualnej?

Do grupy środków ochrony indywidualnej należą między innymi: obuwie ochronne, hełmy, okulary, szelki, amortyzatory oraz kombinezony. Nie zalicza się do niej zwykłej odzieży roboczej, przedmiotów służących do samoobrony, wyposażenia używanego przez sportowców czy służby takie jak wojsko, policja, pogotowie ratunkowe.

Jak dzielimy środki ochrony indywidualnej?

Środki ochrony indywidualnej dzieli się na kilka grup. Najważniejsze oraz najczęściej stosowane są te ze zbiorów wymienionych poniżej.

• Środki ochrony kończyn – obuwie ochronne, ochraniacze stóp, rękawice ochronne.
• Środki ochrony głowy – hełmy.
• Specjalna odzież ochronna – na brzuch oraz klatkę piersiową np. fartuchy chroniące przed promieniowaniem X.
• Środki ochrony twarzy i oczu – okulary ochronne, gogle ochronne, przyłbice, maski spawalnicze.
• Środki ochrony słuchu – wkładki przeciwhałasowe, hałmy przeciwhałasowe, nauszniki.
• Środki ochrony układu oddechowego – maski i filtry.
• Środki ochrony stosowane przy pracy na wysokości – szelki, pasy bezpieczeństwa, amortyzatory, linki podtrzymujące.
• Środki ochrony izolujące całe ciało – kombinezony gazoszczelne.

Konkretne grupy powyższych strojów i sprzętów stosuje się podczas pracy w różnych warunkach, a ich rodzaj uzależniony jest od występujących w środowisku pracy czynników szkodliwych i niebezpiecznych. Przykładowe środki ochrony indywidualnej na budowie to hełmy, okulary ochronne, nauszniki, rękawice, obuwie ochronne.

Kiedy stosujemy środki ochrony indywidualnej?

Środki ochrony indywidualnej będą niezbędne, gdy nie da się uniknąć ani wyeliminować zagrożeń poprzez poprawę organizacji robót oraz zastosowanie środków ochrony zbiorowej. Ostateczną decyzję o wdrożeniu środków ochrony indywidualnej podejmuje pracodawca. Zanim zainwestuje w odpowiedni sprzęt, powinien wykonać ocenę ryzyka w zakładzie pracy.

Jak dobrać środki ochrony indywidualnej?

Szczegółowe informacje określające zasady doboru środków ochrony indywidualnej zawierają odpowiednie przepisy kodeksu pracy oraz Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 26.09.1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650). Konkretne środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze są przydzielane pracownikom
z uwzględnieniem charakteru zajmowanego stanowiska. Warto więc dokładnie zapoznać się
z  wyżej wymienionymi przepisami oraz dokonać wnikliwej identyfikacji zagrożeń na stanowiskach pracy aby przekonać się, z jakich ochron skorzystać.

Surowe kary za ignorowanie przepisów – dla pracodawcy i pracownika

Jeśli pracodawca nie zapewni odpowiednich środków ochrony indywidualnej swoim pracownikom, może spotkać go surowa kara. Między innymi grzywna. Pracownik jest z kolei zobowiązany używać środków ochrony zgodnie z ich przeznaczeniem i zawsze wtedy, gdy występuje zagrożenie. W przeciwnym razie i jego mogą spotkać konsekwencje. Pracodawca może bowiem zastosować kary porządkowe wobec pracownika, który wykonuje prace bez odpowiedniego zabezpieczeni przed czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi.

Zobacz najważniejsze obowiązki BHP pracodawcy względem pracownika.

Podsumowanie – środki ochrony indywidualnej a bhp

Środki ochrony indywidualnej to jeden z podstawowych sposobów zapobiegania wypadkom przy pracy oraz chorobom zawodowym i parazawodowym. Nie należy bagatelizować ich używania. Warto być jednak przygotowanym na każdą ewentualność – sprawdź, jak postępować, jeśli dojdzie do nieszczęścia w miejscu pracy.